هشتمین سمپوزیوم خودمراقبتی و آموزش به بیمار(پانل دوم)

به گزارش روابط عمومی معاونت فرهنگی، مطالب مطرح شده در پانل دوم با سخنرانی دکتر احمدعلی نوربالا مشاور وزیر و رییس بخش روانتنی بیمارستان امام خمینی (ره) ، دکتر عباس استادتقی زاده پزشک و دکترای تخصصی سلامت در حوادث و بلایا، دکتر محمدعلی چراغی، استاد پرستاری گروه آموزشی مراقبت ویژه و مدیریت پرستاری به شرح ذیل است:

پانل دوم (خودمراقبتی روانی و معنوی)
دکتر احمدعلی نوربالا مشاور وزیر و رییس بخش روانتنی بیمارستان امام خمینی (ره) گفت: خودمراقبتی روان شناختی در مدیریت کرونا با ناشناخته هایی روبرو است که شامل: - جهان ناشناخته- کره زمین ناشناخته- موجودات ناشناخته- انسان ناشناخته- ویروس ناشناخته می باشد که ناشناختی و ابهام، نگرانی زا و اضطراب آفرین است.
اضطراب و سیستم ایمنی، در ارتباط با حادثه جدید همه­گیری ویروس کووید 19 یا ویروس کرونا، نگرانی زایدالوصفی است که در آحاد جامعه و حتی متخصصین بوجود آمده است. این نگرانی، سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و آسیب­پذیری فرد برای ابتلا به بیماریهای ویروسی از جمله کرونا را بیشتر می کند. آسیب­پذیری افراد برای ابتلاء به بیماریهای روان تنی شامل بیماریهای گوارشی، قلبی، ریوی، کلیوی، ناراحتی های تنفسی و غیره را بیشتر می­کند. آسیب­پذیری برای ابتلا  ویا عود و یا تشدید به اختلال فوبیا، اختلال وسواسی جبری، اختلال اضطراب منتشر، اختلال حمله پانیک، اختلال افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه، واکنش عزاداری مرضی، و سایراختلالات روانی را زیادتر می کند.
در نگاه روانشناختی مثبت، روانشناسی مثبت شاخصه ها و مولفه هایی دارد:
الف: نگاه خوش­بینانه) افراد باید با نگاه خوش بینانه نگاه کنند. اول اینکه گفته می شود که درجه آسیب­رسانی این ویروس از بسیاری از ویروس­های مشابه مثل MERS و SARS خیلی کمتر است. دوم این که گفته می شود که 80 درصد افراد مبتلا، بهبودی پیدا می کنند و از افرادی هم که نیاز به بستری دارند، درصد قابل توجهی خوب می­شوند. پس ما باید یک نگاه خوش بینانه به این حادثه و دیگر حوادث داشته باشیم.
ب) نگاه امیدوارانه: امیدواری هست به اینکه هر کسی که به این  بیماری­ مبتلا می شود با مجموعه اقداماتی که صورت می گیرد و خوشبختانه در کشور ما هم قابل انجام هست، اکثر افراد بهبودی پیدا می­کنند و امیدواری هست که خوب بشوند.
ج) نگاه تاب­آورانه: ما باید بتوانیم در برابر حوادث زندگی، خودمان را آماده بکنیم که مقاومت کنیم، مواجهه داشته باشیم، سازگاری داشته باشیم و بنحوی مقابله بکنیم و مواجهه سازنده داشته باشیم.
د) نگاه خوداتکایی و توصیه های خودمراقبتی: خوداتکایی در این مورد معادل خودمراقبتی است. یعنی افراد بتوانند خود را به شرح زیر محافظت کنند:
 1- دستورالعمل­های پیشگیری را رعایت بکنند.
 2- حتی الامکان آلوده نشوند.
 3- اگر هم آلوده شدند سبب آلودگی دیگران نشوند.
4- تبعیت از منبع کاملاً تخصصی و امن
5- عدم انتشار اخبار غیر مطمئن
6-  پرهیز از کروناپژوهی
7- بسنده کردن به جنبه های آموزش و پیشگیری
8- توجه به تغذیه خوب، خواب مناسب و استراحت کافی
9- انجام ورزش در حد مقدور و مناسب
10- سرگرمی به اموری از قبیل طنز وشوخی و موضوعات خنده آور
11- مراقبت از خستگی و فرسودگی
12- توجه به گرم و صمیمی و آرام نگاه داشتن کانون خانواده
 
درس آموزی یا واکسن یادآوری :
باتوجه به شرایط کرونایی دنیا، مناسب دانستم که دل نوشته ای ناشی از درس آموزی از ویروس کرونا، تحت عنوان "ویروس کووید 19، واکسن یادآوری" بیان نمایم: ویروس کرونا از اواخر سال 2019 میلادی پا به عرصه و جولان دادن در روی کره زمین گذاشت. گرچه این ویروس تا به حال تلفات جانی و صدمات جسمی، روانی و خسارات روزافزون اقتصادی به جای گذاشته و می گذارد. اما این ویروس، که تلنگر بیدار باشی داد تا جهانیان را بدون نگهبان در خانه هایشان حبس نماید و بی سروصدا و بدون پاسپورت و ویزا به همه جا سفر کند تا شاید افرادی به تفکر آیند و  متذکر شوند. اینجانب به سهم خود و عقل ناچیز خود، عملکرد این جهانگیری ویروس را به عنوان "واکسن یادآوری" (وفی انفسکم افلا تبصرون، آیه 21 سوره ذاریات)، ذکر می کنم. یادآوری از آنچه که قبلاً انبیا و اولیای الهی از جانب خداوند به ما یاد دادند و ما فراموش کرده بودیم و به بخشی از مفاد این یادآوری ها به شرح زیر می پردازم:
1- کره زمین و دنیای امروزی، چون "دهکده جهانی"است و مرزها و انسان ها پیوستاری نزدیکی به هم دارند.
2- کره زمین در برابر کائنات و کهکشان ها و ملکوت الهی بسیار ناچیز است.          
3- همه تقسیمات کشوری و مرزی در سطوح مختلف از دیدگاه الهی بی اعتبار است (یا ایها لناس انا خلقناکم من ذکر و انثی و جعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفوا ان اکرمکم عندالله اتقیکم ان الله علیم خبیر آیه 13 سوره حجرات).
4- بیماری و بلا، فقیر و غنی، رییس و مرئوس، ارباب و رعیت،  پادشاه و بنده را نمی شناسد. همه را گرفتار می کند.
5- هر فرد و هر کشوری که به مذمت و ملامت دیگران سخن  بگوید به نحوی بدتر مبتلا می گردد.
6- ضرورت توجه به وطن و قومیت بدون دست درازی و ستم به دیگران را متذکر شد (حب الوطن من الایمان)
7- نقش با اهمیت کانون گرم خانواده را در زندگی آحاد بشری یادآوری نمود.
8- درد نیازمندان و محرومان، خانه نشینان، محبوسان و زندانیان را ملموس همگان نمود.
9- نیاز بشر به تعامل و تعاون با یکدیگر را یادآور شد (بنی آدم اعضای یک پیکرند  که در آفرینش ز یک گوهرند، سعدی)
10- نیاز به توجه و تکریم سلامتی و کادر بهداشت ودرمان، مقدم بر امنیت را یادآوری کرد (نعمتان مجهولتان، الصحه والامان)
11- به بهترین شکل، صحنه روز قیامت را آشکار نمود (یوم یفرالمرء  من اخیه و امه و ابیه و صاحبته و بنیه. آیه 34 تا 36 سوره عبس)
-12 توجه به معنویت و استمداد الهی را برای همگان عیان کرد.
13- طغیان و عناد عده ای را با وجود نشانه های ضروری دفاع و تعاون از یکدیگر را در سطوح ملی و جهانی عریان کرد (کلا ان الانسان لیطغی. ان راه استغنی.آیه 6و7 سوره علق)
14- توجه به اهمیت نوعدوستی، شفافیت، مشارکت، اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی را پررنگ کرد.
15- توجه نیاز به منجی جهانی الهی را برای مدیریت جهان، بار دیگر ملموس و عیان کرد.
بطور قطعی و حتمی درس ها و یادآوری های دیگری در این حوادث و نیز این حادثه نهفته است که فعلا حقیر به همین مقدار بسنده می کنم.
امید آنکه در برابر این واکسن یادآور، از خواب غفلت بیدار شویم و شاکر نعم بی شمار الهی باشیم که آفریننده و خالق دانا و حکیم می فرماید: لئن شکرتم لازیدنکم و لئن کفرتم ان عذابی لشدید.آیه 7 سوره ابراهیم). اگرچه او خود واقف به روحیات ما است و می گوید: وقلیل من عبادی الشکور. آیه 13 سباء).
پس بیایید از این واکسن یادآور، درس عبرت گیریم و یک بار دیگر از خواب غفلت بیدار شویم تا در برابر حوادث آتی پیش روی در این دنیا و عقبی، مصون بمانیم (فاعتبروا یا اولی الابصار- آیه 2 سوره حشر)

دکتر عباس استادتقی زاده پزشک و دکترای تخصصی سلامت در حوادث و بلایا، رییس دپارتمان سلامت در حوادث و بلایای دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: دلایل اصلی افزایش بلایا و حوادث شامل افزایش تراکم جمعیت در مناطق شهری، افزایش سکونت گاهها و استقرار جمعیت در مناطق پرخطر، افزایش مخاطرات فناورزاد، افزایش میزان حملات تروریستی اعم از حملات شیمیایی، بیولوژیك، افزایش میزان جمعیت سالمند در کشورهای صنعتی، بروز بیماریهای نوپدید و بازپدید نظیر سارس، مرس،  مسئله جهانی شدن و افزایش مسافرت های بین المللی است.
کرونا و سرمایه انسانی نظام سلامت:
توجه کافی به پرسنل در زمان پاسخ و حتی بعد از فرسودگی و خستگی ناشی از کار، دغدغه خانواده و معیشت، ضعف حمایتهای روانی اجتماعی پرسنل، ضعف مشوق های شغلی بعد از عملیات پاسخ  است.
کرونا و ارتباط مردمی؛ توجه به نگرانی های مردم، اشتغال و درآمد، مسافرت، مسایل مذهبی، ملی، فرهنگی، استفاده از تکنولوژی های جدید در ارسال پیام، مدیریت مدیاهای اجتماعی، توجه به استراتژی های ارتباطات خطر، استراتژی ترس و وحشت، استراتژی آموزش، استراتژی اطلاع رسانی، استراتژی مشارکت طلبی است.
کرونا و زندگی مجازی:
برای حفظ فاصله گذاری فیزیکی، انتشار اطلاعات اورژانسی، نظرسنجی و جمع آوری اطلاعات، مطالعات اپیدمیولوژیك، بیماریابی  (غربالگری و رصد بیماران و مشکوکین(، حفظ خودقرنطینگی، کیت های آزمایش هوش مصنوعی، پیگیری سریع تماس های تلفنی، استفاده از داده های بزرگ دیجیتالی به شناسایی علایق جمعیت، آسیب پذیر و ارایه سریع خدمات ضروری نظیر حق برخورداری از حمایت اجتماعی است.
در ادامه وی در مورد کرونا و سلامت شهری، کرونا و آسیب های اجتماعی، کرونا و پایش و ارزیابی تاب آوری جوامع توضیحاتی ارائه داد.
 دکتر محمدعلی چراغی، استاد پرستاری گروه آموزشی مراقبت ویژه و مدیریت پرستاری، مدیر گروه سلامت معنوی مرکز تحقیقات علوم قران و حدیث و طب دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: در دوران کرونا کادر پزشکی بهداشتی عزیز، به جهت اینکه خط اول مدافعین سلامت در بیمارستان ها و مراکز بهداشت با فشارهای متعدد مواجه هستند . شیفت های طولانی مدت در بیمارستان، دوری از خانواده ، احتمال انتقال بیماری به خانواه های خود،  باعث می شود که تظاهراتی بصورت پریشانی و عاطفی با نشانه هایی از خستگی، عصبانیت و بعضاً با احساس فرسودگی عاطفی همراه داشته باشند.  در راه مقابله با این استرس ها لازم است کادر درمان با افزایش توانایی های خود با استقامت از اعتقادات مذهبی، عرفانی، ورزش و هنر،  روحیه مقابله را در خود تقویت نمایند و فراموش نکنیم که ایثارگری جایگاه بسیار بالایی دارد.
 در عین حال با کمک از متخصص امر مشکلات و استرس های موجود را به حداقل برسانیم، دانش و عملکرد اضافی کارکنان را پایش نمائیم و میزان تاب آوری ایشان را در برنامه های تشویقی و ارتقاء پرسنلی محافظت کنیم و سیستم انگیزشی مناسبی برای این عزیزان طراحی کنیم  که این همکاران خدوم احساس حمایت سازمانی کند.